Đã bao giờ bạn thót tim nhìn đồng hồ trôi qua phút 90, tự hỏi trọng tài sẽ bù giờ bao nhiêu phút và liệu đội nhà có kịp lật ngược thế cờ? Hay đôi khi lại bực tức vì cảm thấy thời gian bù giờ quá ít hoặc quá nhiều một cách khó hiểu? Cách tính thời gian bù giờ trong bóng đá luôn là một chủ đề nóng hổi, gây tò mò và không ít tranh cãi trong cộng đồng người hâm mộ. Nó không chỉ đơn thuần là cộng thêm vài phút cuối trận, mà là cả một quy trình phức tạp, phụ thuộc vào nhiều yếu tố diễn ra trên sân. Hãy cùng Góc Nhìn Thể Thao mổ xẻ chi tiết về vấn đề này, để hiểu rõ hơn khi nào một trận đấu bóng đá lại bị kéo dài nhé!
Thời gian bù giờ là gì và tại sao lại cần thiết?
Trước tiên, cần phải hiểu rõ bản chất của thời gian bù giờ (hay còn gọi là added time, stoppage time). Về lý thuyết, một trận đấu bóng đá kéo dài 90 phút, chia làm hai hiệp, mỗi hiệp 45 phút. Tuy nhiên, trong suốt 90 phút đó, bóng không phải lúc nào cũng lăn. Có rất nhiều tình huống khiến trận đấu bị gián đoạn: bóng ra ngoài biên, phạt góc, thay người, cầu thủ chấn thương cần chăm sóc y tế, các tình huống tranh cãi, hay thậm chí là những pha ăn mừng bàn thắng kéo dài.
Mục đích chính của thời gian bù giờ là để bù đắp lại khoảng thời gian bị “mất” do những gián đoạn này, nhằm đảm bảo thời gian chơi bóng thực tế (actual playing time) gần với 90 phút nhất có thể. Đây là yếu tố đảm bảo tính công bằng cho trận đấu, tránh việc một đội cố tình câu giờ để bảo toàn tỷ số khi trận đấu sắp kết thúc. Có thể nói, nếu không có bù giờ, bóng đá sẽ mất đi rất nhiều kịch tính và sự công bằng.
Ai là người quyết định thời gian bù giờ?
Nhiều người lầm tưởng trọng tài chính là người duy nhất quyết định số phút bù giờ. Thực tế, trọng tài chính là người có quyền quyết định cuối cùng, nhưng ông thường dựa trên sự tính toán và tư vấn của trọng tài thứ tư.
Trọng tài thứ tư là người theo dõi sát sao các tình huống làm gián đoạn trận đấu trong suốt mỗi hiệp. Ông sẽ ghi chép lại thời gian bị lãng phí do thay người, chấn thương, câu giờ, kiểm tra VAR, và các sự cố khác. Đến gần cuối mỗi hiệp (thường là phút 44 hoặc 89), trọng tài thứ tư sẽ thông báo số phút bù giờ dự kiến cho trọng tài chính. Trọng tài chính có thể đồng ý hoặc điều chỉnh con số này dựa trên quan sát và cảm nhận của riêng mình về diễn biến trận đấu. Sau đó, trọng tài thứ tư sẽ giơ bảng điện tử thông báo số phút bù giờ tối thiểu cho cầu thủ và khán giả.
Cách tính thời gian bù giờ trong bóng đá chi tiết
Vậy, cụ thể cách tính thời gian bù giờ trong bóng đá dựa trên những yếu tố nào? Luật bóng đá của IFAB (Hội đồng Luật Bóng đá Quốc tế) quy định rõ các trường hợp trọng tài phải cộng thêm thời gian:
Thay người
Đây là yếu tố phổ biến nhất. Mỗi lần thay người thường làm gián đoạn trận đấu một khoảng thời gian nhất định, từ lúc cầu thủ chuẩn bị vào sân, cầu thủ rời sân, đến khi trận đấu bắt đầu lại. Theo thông lệ, trọng tài thường cộng khoảng 30 giây cho mỗi lượt thay người. Nếu một đội thực hiện cả 5 quyền thay người trong một hiệp, thời gian bù giờ chỉ riêng cho việc này đã có thể lên tới 2 phút rưỡi.
Chấn thương cầu thủ
Khi một cầu thủ bị chấn thương và cần sự chăm sóc y tế trên sân, trận đấu sẽ phải tạm dừng. Thời gian bù giờ cho tình huống này phụ thuộc hoàn toàn vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương và thời gian cần thiết để các bác sĩ, nhân viên y tế vào sân xử lý và đưa cầu thủ ra ngoài (nếu cần). Có những pha chấn thương nhẹ chỉ mất vài chục giây, nhưng cũng có những tình huống nghiêm trọng khiến trận đấu phải dừng lại 5-10 phút hoặc thậm chí lâu hơn.
Câu giờ (Time-wasting)
Đây là một “nghệ thuật” không mấy đẹp đẽ nhưng lại thường xuyên xuất hiện trong bóng đá, đặc biệt là khi một đội đang dẫn trước và muốn bảo toàn tỷ số. Các hành vi câu giờ rất đa dạng: thủ môn giữ bóng quá lâu, cầu thủ cố tình trì hoãn việc thực hiện quả ném biên, đá phạt, hoặc nằm sân giả vờ chấn thương. Trọng tài có toàn quyền cộng thêm thời gian để bù đắp cho những hành vi câu giờ này. Đôi khi, việc cộng thêm nhiều phút bù giờ cũng là một hình phạt tâm lý đối với đội bóng chơi tiêu cực.
Kiểm tra VAR (Video Assistant Referee)
Kể từ khi VAR được áp dụng rộng rãi, nó đã trở thành một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến cách tính thời gian bù giờ trong bóng đá. Mỗi lần trọng tài chính phải dừng trận đấu để liên lạc với tổ VAR hoặc trực tiếp ra xem lại màn hình bên ngoài sân (on-field review), khoảng thời gian đó sẽ được tính vào giờ bù. Các pha kiểm tra VAR phức tạp, liên quan đến bàn thắng, penalty, thẻ đỏ trực tiếp, hay xác định nhầm cầu thủ, có thể kéo dài từ 2-5 phút, thậm chí lâu hơn.
Ăn mừng bàn thắng
Niềm vui ghi bàn là một phần không thể thiếu của bóng đá. Tuy nhiên, những màn ăn mừng quá cuồng nhiệt, kéo dài hoặc có sự tham gia của nhiều cầu thủ chạy ra góc sân, thậm chí cả cầu thủ dự bị, cũng làm tốn thời gian. Trọng tài sẽ tính toán và cộng thêm thời gian tương ứng cho những màn ăn mừng này. FIFA đặc biệt nhấn mạnh việc phải bù đủ thời gian cho các pha ăn mừng bàn thắng, nhất là tại các giải đấu lớn như World Cup.
Tạm dừng uống nước (Cooling breaks) / Lý do khác
- Cooling breaks: Trong những trận đấu diễn ra dưới điều kiện thời tiết khắc nghiệt (quá nóng và ẩm), trọng tài có thể cho hai đội tạm dừng giữa mỗi hiệp để uống nước và hạ nhiệt (thường mỗi lần khoảng 1-2 phút). Thời gian này chắc chắn sẽ được cộng vào giờ bù.
- Các lý do khác: Bất kỳ sự gián đoạn đáng kể nào khác, ví dụ như khán giả tràn xuống sân, sự cố kỹ thuật (hỏng hệ thống chiếu sáng, VAR gặp trục trặc), cầu thủ nhận thẻ phạt và có tranh cãi kéo dài, đều có thể được trọng tài cân nhắc để cộng thêm vào thời gian bù giờ.
Những tranh cãi xung quanh cách tính thời gian bù giờ
Mặc dù có những quy tắc rõ ràng, cách tính thời gian bù giờ trong bóng đá vẫn thường xuyên gây tranh cãi. Lý do chính là bởi quyết định cuối cùng vẫn mang tính chủ quan của trọng tài.
- Tính nhất quán: Cùng một tình huống (ví dụ: thay người, chấn thương nhẹ), nhưng thời gian bù giờ ở các trận đấu khác nhau, thậm chí do các trọng tài khác nhau điều khiển, có thể không giống nhau. Điều này khiến người hâm mộ đôi khi cảm thấy khó hiểu và đặt câu hỏi về sự công bằng.
- Áp lực từ khán giả và cầu thủ: Trọng tài phải chịu áp lực rất lớn, đặc biệt là trong những phút cuối trận. Tiếng la ó từ khán đài, sự phản ứng của cầu thủ hai đội có thể vô tình ảnh hưởng đến quyết định của họ.
- “Fergie Time”: Thuật ngữ này ra đời để chỉ việc Manchester United dưới thời Sir Alex Ferguson thường được hưởng lợi từ thời gian bù giờ kéo dài bất thường tại sân Old Trafford, đủ để họ ghi những bàn thắng quyết định muộn màng. Dù chỉ là một cách nói vui, nó phản ánh sự nghi ngờ về tính khách quan trong việc cộng giờ bù ở một số trận đấu.
- Sai sót của trọng tài thứ tư: Việc ghi chép và tính toán thời gian gián đoạn đôi khi cũng có thể xảy ra sai sót, dẫn đến con số bù giờ không hoàn toàn chính xác.
“Theo chuyên gia bóng đá Lê Thành Trung, ‘Bù giờ là một phần luật chơi, nhưng cách áp dụng nó đôi khi lại tạo ra kịch tính không mong muốn. Sự thiếu nhất quán và yếu tố con người khiến nó luôn là đề tài bàn tán. Xu hướng bù giờ chặt chẽ hơn như tại World Cup 2022 là một nỗ lực để tăng thời gian chơi bóng thực tế, nhưng cũng cần cân nhắc đến thể lực cầu thủ và cảm xúc của trận đấu.'”
Thời gian bù giờ kỷ lục và những trận đấu “không hồi kết”
Lịch sử bóng đá đã chứng kiến những trận đấu có thời gian bù giờ dài một cách khó tin. World Cup 2022 tại Qatar là một ví dụ điển hình khi FIFA yêu cầu các trọng tài phải tính toán bù giờ một cách chi tiết và chặt chẽ hơn cho mọi gián đoạn, bao gồm cả thời gian ăn mừng bàn thắng. Kết quả là hàng loạt trận đấu có thời gian bù giờ lên tới 10 phút hoặc hơn ở mỗi hiệp.
- Trận Anh 6-2 Iran (World Cup 2022): Hiệp 1 được bù tới 14 phút (do chấn thương nặng của thủ môn Iran), hiệp 2 bù 10 phút. Tổng cộng gần 25 phút bù giờ!
- Một số trận đấu ở các giải VĐQG hoặc cúp quốc gia cũng từng ghi nhận thời gian bù giờ rất dài do các sự cố đặc biệt như mất điện, ẩu đả, hoặc nhiều lần kiểm tra VAR kéo dài.
Những trận đấu này cho thấy cách tính thời gian bù giờ trong bóng đá đang ngày càng được xem trọng hơn, với mục tiêu tối đa hóa thời gian bóng lăn trên sân.
Xu hướng tương lai và luật mới (nếu có)
Xu hướng hiện tại, được thúc đẩy bởi FIFA và IFAB, là khuyến khích trọng tài bù giờ chính xác và đầy đủ hơn cho tất cả các khoảng thời gian bị mất. Điều này nhằm chống lại nạn câu giờ và tăng tính hấp dẫn, công bằng cho trận đấu. Việc áp dụng VAR cũng góp phần làm tăng thời gian bù giờ trung bình.
Mặc dù chưa có thay đổi lớn nào về luật cơ bản, việc nhấn mạnh áp dụng luật một cách nghiêm ngặt hơn đã tạo ra sự thay đổi rõ rệt trong thực tế. Người hâm mộ có lẽ sẽ phải làm quen với việc các trận đấu thường xuyên kéo dài hơn 95, thậm chí 100 phút. Liệu đây có phải là hướng đi đúng đắn? Thời gian sẽ trả lời. Những diễn biến và phân tích mới nhất luôn được cập nhật tại nhipdapbongda.net, nơi bạn có thể theo dõi sát sao mọi chuyển động của làng túc cầu.
Câu hỏi thường gặp về Cách tính thời gian bù giờ trong bóng đá
Thời gian bù giờ có chính xác tuyệt đối không?
Không. Thời gian bù giờ do trọng tài thứ tư tính toán và trọng tài chính quyết định chỉ là con số tối thiểu. Trọng tài chính hoàn toàn có quyền cho trận đấu diễn ra lâu hơn số phút đã thông báo nếu trong chính thời gian bù giờ lại xảy ra những gián đoạn khác (ví dụ: có thêm bàn thắng, chấn thương, hoặc kiểm tra VAR).
Trọng tài có thể cộng thêm thời gian vào phút bù giờ không?
Có. Như đã giải thích ở trên, nếu trong thời gian bù giờ chính thức (ví dụ: 5 phút) lại phát sinh thêm các tình huống làm mất thời gian (ghi bàn, chấn thương, thay người cuối cùng…), trọng tài sẽ tiếp tục cộng thêm thời gian tương ứng. Trận đấu chỉ kết thúc khi trọng tài chính thổi còi mãn cuộc.
Tại sao thời gian bù giờ ở các giải đấu khác nhau?
Mặc dù luật là chung, nhưng cách áp dụng có thể khác nhau đôi chút giữa các giải đấu hoặc theo chỉ đạo cụ thể từ ban tổ chức. Ví dụ, World Cup 2022 yêu cầu bù giờ chặt chẽ hơn, dẫn đến thời gian bù giờ dài hơn đáng kể so với nhiều giải VĐQG tại thời điểm đó. Áp lực và tính chất trận đấu cũng ảnh hưởng đến quyết định của trọng tài.
VAR ảnh hưởng đến thời gian bù giờ như thế nào?
VAR là một yếu tố quan trọng làm tăng thời gian bù giờ. Mỗi lần tham khảo VAR, dù nhanh hay chậm, đều làm trận đấu gián đoạn. Toàn bộ khoảng thời gian từ lúc trọng tài ra dấu hiệu kiểm tra VAR đến khi đưa ra quyết định cuối cùng và trận đấu bắt đầu lại đều được cộng vào thời gian bù giờ.
Có giới hạn tối đa cho thời gian bù giờ không?
Về lý thuyết, không có giới hạn tối đa cứng nhắc nào cho thời gian bù giờ. Trọng tài có nhiệm vụ bù đắp lại tất cả thời gian bị mất đi một cách hợp lý. Tuy nhiên, bù giờ quá lâu cũng có thể gây tranh cãi và ảnh hưởng đến thể lực cầu thủ.
Kết bài
Như vậy, cách tính thời gian bù giờ trong bóng đá không hề đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ. Đó là sự tổng hợp của nhiều yếu tố, từ thay người, chấn thương, câu giờ, ăn mừng bàn thắng cho đến sự can thiệp của VAR. Mặc dù quyết định cuối cùng của trọng tài có thể mang tính chủ quan và đôi khi gây tranh cãi, nhưng mục tiêu cốt lõi vẫn là đảm bảo sự công bằng và bù đắp lại thời gian chơi bóng thực tế bị mất. Hiểu rõ hơn về quy trình này giúp chúng ta có cái nhìn thông cảm và sâu sắc hơn về một phần không thể thiếu, tạo nên sự kịch tính và bất ngờ cho môn thể thao vua.
Bạn nghĩ sao về cách tính thời gian bù giờ hiện nay? Liệu việc bù giờ chặt chẽ như ở World Cup 2022 có nên được áp dụng rộng rãi? Hãy để lại bình luận và chia sẻ góc nhìn của bạn cùng “gocnhinthethao.com” nhé!
