Chào anh em mê bóng đá của GocNhinTheThao.com! Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng từng trải qua những giây phút tim đập chân run, nín thở theo dõi những trận cầu đỉnh cao phải kéo dài hơn 90 phút chính thức, đúng không? Những khoảnh khắc mà hai đội bất phân thắng bại, buộc phải bước vào một cuộc chiến cân não và thể lực khác. Đó chính là hiệp phụ – thứ gia vị đặc biệt khiến bóng đá trở nên kịch tính và khó lường hơn bao giờ hết. Vậy cụ thể Hiệp Phụ Là Gì? Khi Nào Trận đấu Có Hiệp Phụ? Hãy cùng tôi, một người đã “ăn bóng đá, ngủ bóng đá” bao năm nay, mổ xẻ tường tận về khái niệm quen thuộc mà đôi khi vẫn khiến nhiều fan bối rối này nhé!
Giải mã khái niệm: Hiệp phụ là gì?
Nói một cách dễ hiểu nhất cho anh em, hiệp phụ là gì? Đó chính là khoảng thời gian thi đấu bổ sung được áp dụng khi một trận đấu bóng đá (thường là ở các vòng đấu loại trực tiếp) kết thúc với tỷ số hòa sau 90 phút thi đấu chính thức (bao gồm cả thời gian bù giờ).
Mục đích chính của hiệp phụ rất đơn giản: tìm ra đội chiến thắng chung cuộc, tránh việc phải tổ chức một trận đá lại tốn kém và phức tạp (dù trong quá khứ, đá lại cũng từng là một phương án). Thông thường, hiệp phụ sẽ bao gồm hai hiệp đấu nhỏ, mỗi hiệp kéo dài 15 phút. Giữa hai hiệp phụ này sẽ có một khoảng nghỉ ngắn để cầu thủ đổi sân và HLV tranh thủ đưa ra chỉ đạo. Tổng cộng, nếu trận đấu phải đá đủ hai hiệp phụ, các cầu thủ sẽ phải “cày ải” thêm 30 phút nữa.
Khác với 90 phút chính thức có giờ nghỉ giữa hiệp dài (thường là 15 phút), thời gian nghỉ giữa hiệp phụ rất ngắn, chủ yếu chỉ đủ để cầu thủ uống nước, nghe chỉ đạo nhanh và đổi sân. Điều này càng làm tăng thêm tính khắc nghiệt và thử thách về mặt thể lực.
Khi nào một trận đấu bóng đá có hiệp phụ?
Đây là câu hỏi mà rất nhiều anh em quan tâm: liệu có phải trận nào hòa cũng đá hiệp phụ không? Câu trả lời chắc chắn là không. Việc khi nào trận đấu có hiệp phụ phụ thuộc hoàn toàn vào thể thức thi đấu của giải đấu đó.
Hiệp phụ chỉ được áp dụng trong các trận đấu mang tính chất loại trực tiếp (knock-out), nơi buộc phải xác định đội thắng thua để đi tiếp vào vòng trong hoặc tìm ra nhà vô địch. Cụ thể:
- Các vòng đấu loại trực tiếp của những giải đấu lớn: World Cup (từ vòng 1/8 trở đi), Euro (từ vòng 1/8), UEFA Champions League (từ vòng 1/8), Europa League, Copa America… Đây là nơi hiệp phụ diễn ra thường xuyên nhất, tạo nên vô vàn cảm xúc. Anh em còn nhớ trận chung kết World Cup 2022 kinh điển giữa Argentina và Pháp chứ? Hòa 3-3 sau 120 phút nghẹt thở, một ví dụ không thể điển hình hơn!
- Các trận chung kết: Bất kể là giải đấu nào, từ cấp độ thế giới, châu lục đến quốc gia, trận chung kết nếu hòa sau 90 phút gần như chắc chắn sẽ có hiệp phụ để tìm ra nhà vua. Chung kết Champions League 2014 giữa Real Madrid và Atletico Madrid là một ví dụ, khi Ramos đánh đầu gỡ hòa phút 90+3 và Real Madrid thắng đậm 4-1 trong hiệp phụ.
- Các trận play-off tranh vé vớt: Những trận đấu một mất một còn để giành suất tham dự một giải đấu lớn (ví dụ play-off World Cup, play-off thăng hạng) cũng thường xuyên phải giải quyết thắng thua bằng hiệp phụ nếu hòa sau thời gian thi đấu chính thức.
- Các giải đấu cúp quốc gia: FA Cup (Anh), Copa del Rey (Tây Ban Nha), Coppa Italia (Ý), DFB-Pokal (Đức), hay Cúp Quốc Gia ở Việt Nam… cũng thường áp dụng hiệp phụ ở các vòng đấu cuối hoặc trận chung kết.
Ngược lại, các giải đấu theo thể thức vòng tròn tính điểm (league) như Premier League, La Liga, Serie A, Bundesliga, hay V-League (giai đoạn đá vòng tròn) sẽ không có hiệp phụ. Nếu hai đội hòa nhau sau 90 phút, mỗi đội sẽ nhận được 1 điểm và trận đấu kết thúc. Mục tiêu của các giải league là tích lũy điểm số qua cả một mùa giải dài hơi, chứ không phải loại trực tiếp đối thủ sau từng trận.
Luật lệ cơ bản cần biết về hiệp phụ
Khi trận đấu bước vào hiệp phụ, có một vài quy tắc quan trọng mà anh em cần nắm rõ:
- Thời gian nghỉ: Giữa thời gian thi đấu chính thức và hiệp phụ thứ nhất, cầu thủ sẽ có một khoảng nghỉ ngắn (thường khoảng 5 phút). Giữa hai hiệp phụ cũng có một quãng nghỉ cực ngắn, đủ để đổi sân và tiếp nước.
- Quyền thay người: Đây là một điểm có sự thay đổi đáng chú ý trong những năm gần đây. Theo luật mới được áp dụng rộng rãi, mỗi đội sẽ được phép thay thêm một cầu thủ trong thời gian hiệp phụ, nâng tổng số quyền thay người tối đa (thường là từ 5 lên 6 người trong 3+1 lượt thay). Đây là sự điều chỉnh hợp lý để giúp các đội đối phó với vấn đề thể lực suy giảm nghiêm trọng khi phải đá thêm giờ.
- Bàn thắng: Mọi bàn thắng được ghi trong hai hiệp phụ đều có giá trị như bàn thắng trong 90 phút chính thức. Không còn luật bàn thắng vàng hay bàn thắng bạc (chúng ta sẽ nói kỹ hơn ở phần sau).
- Thẻ phạt: Thẻ vàng, thẻ đỏ nhận trong hiệp phụ vẫn được tính như bình thường.
Lịch sử và những thay đổi thú vị của luật hiệp phụ
Khái niệm hiệp phụ không phải lúc nào cũng tồn tại trong bóng đá. Trước đây, khi hai đội hòa nhau trong một trận đấu loại trực tiếp, người ta đã thử nhiều cách khác nhau:
- Đá lại (Replay): Hai đội sẽ phải thi đấu lại một trận khác vào một ngày khác. Điều này khá phổ biến trong quá khứ, đặc biệt là ở Anh (FA Cup). Tuy nhiên, nó gây tốn kém về thời gian, chi phí và lịch thi đấu.
- Tung đồng xu: Nghe có vẻ khó tin nhưng đây là sự thật! Thậm chí trận bán kết Euro 1968 giữa Ý và Liên Xô đã được quyết định bằng cách tung đồng xu sau khi hòa 0-0 ở cả 90 phút chính thức và 30 phút hiệp phụ (khi đó hiệp phụ vẫn chưa dùng để quyết định thắng thua ngay). Đội trưởng Giacinto Facchetti của Ý đã chọn đúng mặt đồng xu và đưa đội nhà vào chung kết!
Để tránh sự may rủi và bất cập của các phương pháp trên, hiệp phụ dần trở thành giải pháp tiêu chuẩn. Tuy nhiên, bản thân luật hiệp phụ cũng trải qua những thử nghiệm thú vị.
Bàn thắng vàng (Golden Goal): Luật chơi “cái chết bất ngờ”
Anh em thế hệ 8x, 9x chắc không thể quên luật “Bàn thắng vàng” đầy kịch tính này. Được FIFA thử nghiệm vào những năm 1990 và đầu 2000, luật này quy định: đội nào ghi bàn thắng đầu tiên trong hiệp phụ sẽ giành chiến thắng ngay lập tức, trận đấu kết thúc ngay tại thời điểm đó. Nó còn được gọi là “cái chết bất ngờ” (sudden death).
- Mục đích: Khuyến khích các đội chơi tấn công hơn trong hiệp phụ, tránh tâm lý cầu hòa để đá luân lưu.
- Ưu điểm: Tạo ra những khoảnh khắc vỡ òa, kịch tính tột độ. Ai có thể quên cú volley của Oliver Bierhoff (Đức) ở chung kết Euro 1996, hay bàn thắng của David Trezeguet (Pháp) ở chung kết Euro 2000? Ahn Jung-hwan (Hàn Quốc) loại Ý ở World Cup 2002 cũng bằng một bàn thắng vàng.
- Nhược điểm: Luật này bị chỉ trích là quá nghiệt ngã, đôi khi khiến các đội chơi phòng ngự tiêu cực hơn vì sợ thua đột ngột. Nó cũng làm giảm thời gian thi đấu thực tế nếu bàn thắng đến sớm.
“Bàn thắng vàng tạo ra cảm xúc mãnh liệt, nhưng nó cũng đặt áp lực tâm lý khủng khiếp lên cầu thủ. Một sai lầm nhỏ có thể trả giá bằng cả trận đấu,” cựu danh thủ Trần Công Minh từng chia sẻ.
Bàn thắng bạc (Silver Goal): Một thử nghiệm ngắn ngủi
Sau những tranh cãi về Bàn thắng vàng, UEFA đã giới thiệu luật “Bàn thắng bạc” tại Euro 2004. Luật này quy định: nếu một đội ghi bàn và dẫn trước sau khi hiệp phụ thứ nhất kết thúc (15 phút), trận đấu sẽ dừng lại và đội đó thắng. Nếu sau hiệp phụ thứ nhất tỷ số vẫn hòa (hoặc không có bàn thắng), trận đấu sẽ tiếp tục với hiệp phụ thứ hai.
- Mục đích: Giảm bớt tính “đột tử” của Bàn thắng vàng, cho đội bị dẫn bàn thêm thời gian (ít nhất là đến hết hiệp phụ 1) để gỡ hòa.
- Kết cục: Luật này cũng không tồn tại lâu. Bàn thắng bạc nổi tiếng nhất có lẽ là của Traianos Dellas (Hy Lạp) ghi vào lưới Cộng hòa Séc ở bán kết Euro 2004, giúp Hy Lạp vào chung kết và sau đó lên ngôi vô địch đầy bất ngờ. Tuy nhiên, nó vẫn bị coi là phức tạp và không giải quyết triệt để vấn đề, nên FIFA và IFAB (Hội đồng Luật bóng đá quốc tế) đã quyết định quay trở lại với thể thức hiệp phụ truyền thống (đá đủ 30 phút) từ sau Euro 2004.
Hiện tại, luật hiệp phụ chuẩn quốc tế là hai đội sẽ thi đấu trọn vẹn 30 phút (chia làm 2 hiệp 15 phút), bất kể có bàn thắng nào được ghi hay không. Đội nào có tỷ số cao hơn sau 120 phút sẽ chiến thắng.
Hiệp phụ ảnh hưởng đến trận đấu như thế nào?
Bước vào hiệp phụ là một thử thách cực đại về mọi mặt đối với cả hai đội:
- Thể lực: Đây là yếu tố bị bào mòn khủng khiếp nhất. Sau 90 phút căng thẳng, việc phải chạy thêm 30 phút nữa khiến nhiều cầu thủ chuột rút, xuống sức thấy rõ. Những đội có chiều sâu lực lượng tốt hơn, cầu thủ bền bỉ hơn thường chiếm lợi thế. Các HLV cũng phải tính toán rất kỹ lưỡng việc sử dụng quyền thay người cuối cùng (nếu còn).
- Chiến thuật: Chiến thuật trong hiệp phụ thường có sự thay đổi. Một số đội chọn chơi an toàn, phòng ngự chặt chẽ, cố gắng kéo trận đấu vào loạt luân lưu may rủi. Số khác, đặc biệt là những đội có lợi thế về thể lực hoặc ngôi sao có khả năng tạo đột biến, lại muốn giải quyết trận đấu ngay trong 30 phút này. Việc HLV đọc trận đấu, đưa ra điều chỉnh nhân sự và lối chơi hợp lý là cực kỳ quan trọng.
- Tâm lý: Áp lực trong hiệp phụ là vô cùng lớn. Sự tập trung, bản lĩnh và khả năng chịu đựng sức ép của cầu thủ được đẩy lên mức cao nhất. Chỉ một khoảnh khắc mất tập trung, một sai lầm cá nhân cũng có thể định đoạt số phận trận đấu. Ngược lại, đây cũng là thời điểm để những cầu thủ lớn thể hiện đẳng cấp, tỏa sáng đúng lúc như cách Gareth Bale đã làm trong hiệp phụ trận chung kết Champions League 2014.
Những trận đấu có hiệp phụ luôn mang lại cảm xúc đặc biệt. Đó là sự pha trộn giữa căng thẳng, hy vọng, mệt mỏi và cả những khoảnh khắc bùng nổ không thể nào quên.
Hiệp phụ trong bóng đá Việt Nam: Những dấu ấn khó phai
Với người hâm mộ Việt Nam, hiệp phụ cũng gắn liền với rất nhiều kỷ niệm vui buồn cùng đội tuyển quốc gia. Chúng ta đã trải qua biết bao trận đấu nghẹt thở kéo dài hơn 90 phút:
- AFF Cup: Những trận bán kết, chung kết AFF Cup (trước đây là Tiger Cup) với Thái Lan, Malaysia, Indonesia… không ít lần phải phân định thắng thua trong hiệp phụ hoặc luân lưu.
- Asian Cup 2019: Hành trình lịch sử của ĐT Việt Nam tại UAE năm đó không thể không nhắc đến chiến thắng quả cảm trước Jordan sau 120 phút hòa 1-1 và loạt luân lưu cân não. Thể lực và ý chí tuyệt vời của các chàng trai áo đỏ trong hiệp phụ đã khiến cả châu Á phải ngả mũ.
- Vòng loại World Cup: Những trận đấu căng thẳng ở các vòng loại cuối cùng cũng tiềm ẩn khả năng phải đá thêm giờ.
- Các giải trẻ: U23 Việt Nam tại Thường Châu 2018 cũng đã viết nên câu chuyện cổ tích với những trận đấu liên tiếp phải bước vào hiệp phụ và giành chiến thắng.
Ở cấp độ CLB, các trận đấu tại Cúp Quốc Gia cũng đôi khi cần đến hiệp phụ để xác định đội đi tiếp hoặc nhà vô địch, mang lại sự kịch tính cho giải đấu. Xem các đội bóng Việt Nam chiến đấu kiên cường trong hiệp phụ luôn mang lại một cảm xúc rất đặc biệt, một niềm tự hào khó tả.
Nếu hiệp phụ vẫn hòa thì sao? Bước tiếp theo là gì?
Đây là kịch bản cuối cùng: sau 90 phút chính thức và 30 phút hiệp phụ, tỷ số vẫn là hòa. Vậy khi nào trận đấu có hiệp phụ đã được giải quyết, nhưng nếu hiệp phụ vẫn bất phân thắng bại thì sao? Lúc này, phương án cuối cùng để xác định đội chiến thắng sẽ được áp dụng: loạt sút luân lưu (penalty shootout).
Đây là màn đấu súng cân não từ chấm 11m, nơi bản lĩnh, kỹ năng và cả một chút may mắn sẽ quyết định tất cả. Loạt luân lưu là một phần không thể thiếu, tạo nên những bi kịch và vinh quang tột cùng trong bóng đá. Nhưng đó lại là một chủ đề thú vị khác mà GocNhinTheThao.com sẽ cùng anh em khám phá trong một bài viết khác nhé! Để hiểu rõ hơn về các luật bóng đá cơ bản khác, bạn có thể tìm đọc thêm trên trang của chúng tôi.
Câu hỏi thường gặp (FAQ) về Hiệp phụ
1. Hiệp phụ có bù giờ không?
Có. Giống như 90 phút chính thức, mỗi hiệp phụ (15 phút) cũng sẽ có thời gian bù giờ tùy thuộc vào các tình huống dừng trận đấu (thay người, chấn thương, câu giờ…).
2. Bàn thắng sân khách có được tính trong hiệp phụ không?
Hiện nay thì không còn. Trước đây, luật bàn thắng sân khách từng áp dụng cả trong hiệp phụ ở một số giải đấu (như Champions League). Tuy nhiên, UEFA và nhiều giải đấu khác đã bỏ luật bàn thắng sân khách hoàn toàn từ mùa giải 2021-2022 để tăng tính công bằng. Giờ đây, nếu tổng tỷ số sau 2 lượt trận (tính cả hiệp phụ) là hòa, hai đội sẽ đá luân lưu.
3. Có được thay thêm người trong hiệp phụ không?
Có. Theo luật hiện hành của FIFA và hầu hết các giải đấu lớn, mỗi đội được phép thực hiện thêm một quyền thay người nữa trong thời gian thi đấu hiệp phụ, bên cạnh các quyền thay người đã có trong 90 phút chính thức.
4. Tại sao các giải VĐQG (League) không có hiệp phụ?
Vì thể thức thi đấu của các giải VĐQG là vòng tròn tính điểm. Mục tiêu là xác định thứ hạng dựa trên điểm số tích lũy qua cả mùa giải. Một trận hòa mang về 1 điểm cho mỗi đội là kết quả hợp lý, không cần thiết phải tìm ra người thắng kẻ thua ngay lập tức như ở các trận đấu loại trực tiếp.
5. Hiệp phụ có ảnh hưởng đến kết quả cược không?
Tùy thuộc vào loại kèo bạn đặt. Các kèo cược thông thường (như kèo châu Á, kèo châu Âu 1X2, kèo Tài Xỉu) thường chỉ tính kết quả trong 90 phút chính thức + bù giờ. Nếu bạn muốn cược kết quả trong hiệp phụ hoặc đội nào sẽ đi tiếp/vô địch (bao gồm cả hiệp phụ/luân lưu), bạn cần chọn các loại kèo đặc biệt dành riêng cho các khả năng đó. Hãy luôn đọc kỹ quy định của nhà cái trước khi đặt cược nhé!
Kết bài
Vậy là chúng ta đã cùng nhau đi qua một hành trình chi tiết để hiểu rõ hiệp phụ là gì? Khi nào trận đấu có hiệp phụ? cũng như những luật lệ, lịch sử và ảnh hưởng của nó đến môn thể thao vua. Hiệp phụ không chỉ đơn giản là đá thêm giờ, đó là nơi thử thách tột cùng bản lĩnh, ý chí, thể lực và cả chiến thuật của các đội bóng. Nó là sân khấu của những người hùng, nơi những khoảnh khắc lịch sử được tạo ra, và cũng là nơi chứng kiến những giọt nước mắt tiếc nuối.
Đối với người hâm mộ, hiệp phụ luôn mang đến những cung bậc cảm xúc mãnh liệt nhất – từ hồi hộp, lo lắng đến vỡ òa trong sung sướng hoặc chết lặng trong tiếc nuối. Nó chính là một phần làm nên sự hấp dẫn và kịch tính không thể cưỡng lại của bóng đá.
Còn bạn thì sao? Trận đấu nào có hiệp phụ khiến bạn nhớ mãi không quên? Hãy chia sẻ cảm xúc và kỷ niệm của mình ở phần bình luận bên dưới nhé! Đừng quên tiếp tục theo dõi GocNhinTheThao.com để cập nhật những phân tích chuyên sâu và câu chuyện thú vị khác về thế giới bóng đá!
